Türkiye’nin Tarım Ürünleri

Tahıllar

Buğday:
- Filizlenmek için nemli ve serin bir toprak, olgunlaşma döneminde ise sıcak ve kurak iklim koşulları ister. Yazı sıcak – kurak (yağış almayacak) bölgelerimizde yetişir.
- Sıcaklığın çok düşük olduğu yüksek yerler ve her mevsim yağışlı geçen Doğu Karadeniz bölümü dışındaki her yerde yetişebilir.
- Kıyı bölgelerimizde ekonomik değeri yüksek ürünlerin tercih edilmesinden dolayı yetişme alanı dardır.
- En fazla İç Anadolu (Konya başta) %31 ve Güney Doğu Anadolu bölgesinde yetiştirilir.
- En az yetiştirilen yer ise, yükseklikten dolayı Doğu Anadolu, iklimden dolayı Karadeniz bölgesinde yetiştirilir.
- Yıllar arasında yağış miktarının farklılaşmasından dolayı üretimde dalgalanmalar görülür.

Arpa:
- Buğdaya göre soğuğa ve sıcağa daha dayanıklı ve daha kısa sürede olgunlaşır. Bu nedenle Doğu Anadolu bölgesinin yüksek bölümlerinde de yetişebilir.
- En fazla İç Anadolu %49, Güney Doğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde üretilir.
- En az üretim Karadeniz’de (doğu).
- Hayvansal yem ve bira yapımında kullanılır.

Mısır:
- Yaz bitkisi olduğu için sıcaklığa ve bol suya ihtiyaç duyar. Doğal yetişme ortamı Karadeniz kıyı kesimidir.
- Üretimi Akdeniz (Çukurova) %40, Karadeniz %25, Marmara, Ege ve Güney Doğu Anadolu bölgesinde yapılır.

Pirinç:
- Sıcak yaz ve bol su istediğinden dolayı üretimi vadi tabanlarında ve sulak ovalarda yapılır. Sulak arazide sıtma hastalığına neden olmasında dolayı üretimi devlet kontrolünde yapılır.
- En fazla üretim Marmara %89 (Meriç Vadisi), Batı Karadeniz, Amik ovası ve diğer bölgelerin akarsularında yapılır. Üretim ülke tüketimini karşılayamadığı için ithal edilir. En fazla üretim yöre olarak Edirne başı çeker.

Çavdar:
- Yetişme şartları buğday ve arpaya benzer ve soğuğa en dayanıklı tahıldır. Ekmeğe katkı maddesi ve hayvansal yem olarak tüketilir.
- En fazla üretim İç Anadolu %89 ve Doğu Anadolu bölgesinde yetiştirilir.
- Çavdar daha çok diğer tahılların yetişemeyeceği verim gücü düşük kumlu topraklarda yetiştirilmektedir.

Baklagiller

Mercimek:
- Kuraklığa dayanıklıdır. Filizlenme döneminde nemli toprak olgunlaşma döneminde sıcaklık ve kuraklık ister.
- Mercimek üretiminin yarıdan fazlası Güney Doğu Anadolu’dan sağlanır. İkinci sırayı İç Anadolu bölgesi alır. Kırmızı mercimek Güney Doğu Anadolu yeşil mercimek ise İç Anadolu bölgesinde yetişir. Üretimin bir kısmı ihraç edilir.

Nohut:
- Yetişme şartları mercimeğe benzer. Kuraklığa dayanıklıdır.
- Üretimin büyük bir bölümü İç Anadolu bölgesinde yapılır. Ayrıca Güney Doğu Anadolu ve Akdeniz bölgesinde de yetiştirilir. Üretimin bir kısmı ihraç edilir.

Fasulye:
- Üretimi sulama ile yapıldığı için diğer baklagillere göre üretim alanları sınırlıdır.
- En fazla Ege, Marmara, Çukurova, Karadeniz bölgesi ile diğer bölgelerin sulanabilen alanlarında yapılır.

Sanayi Bitkileri

Tütün:
- Yetişme döneminde bol yağış, olgunlaşma döneminde sıcaklığa ihtiyaç duyar. Ülkemizin doğal koşullarına iyi uyum sağlamasından dolayı hemen hemen bütün bölgelerde yetişir.
- Üretimin %51’i Ege bölgesinde yapılır. Sırasıyla Güney Doğu Anadolu, Karadeniz, Marmara ve Doğu Anadolu izler.
- Tütün üretim alanlarının belirli yörelerde toplanması doğal koşullardan çok üretimin devlet kontrolünde olması etkili olmuştur.

Pamuk:
- Yüksek yaz sıcaklığı, yetişme döneminde bol su, olgunlaşma ve hasat döneminde de kuraklık ister. Bu özelliğinde dolayı Akdeniz ikliminde yetişir.
- Üretimin yapıldığı yerler; Ege (kıyı ovaları), Güney Doğu Anadolu (GAP), Akdeniz (Çukurova, Amik ve Antalya ovası), Güney Marmara ve Doğu Anadolu bölgesidir.
- Üretimin %49’unu Güney Doğu Anadolu, %32’sini Ege, %19’unu Akdeniz bölgesi karşılar.
- Yaz yağışı almayan ki en önemli koşul ve suyu tutmayan geçirimli alüvyonlu topraklarda yetişir.

Şeker Pancarı:
- Yağışların yetersiz olduğu yerlerde sulama yapılarak üretilir. Türkiye’nin her bölgesinde yetişebilir. Ancak kıyı bölgelerde yüksek gelir getiren ürünlerin yetiştirilmesinden dolayı üretimi pek fazla yapılmaz.
- Üretimdeki en büyük pay, İç Anadolu bölgesindedir. Bu bölge de %54’lük üretim söz konusudur. Diğer kısmı İç Batı Anadolu, Orta Karadeniz, Doğu Anadolu bölgesinde üretilir.
- Şeker pancarı çabuk bozulan bir bitki olmasında dolayı fabrikalar üretim yerlerinin yakınına kurulur. Şeker pancarında elde edilen küspes hayvancılıkta kullanıldığı için fabrikaların yakınlarında besi hayvancılığı gelişmiştir.

Yağ Bitkileri

Ayçiçeği:
- Güneş ışığını iyi alan, alüvyonlu toprakları, suyu ve sıcağı sever. Türkiye üretiminin %78’i Trakya’da üretilir.

Zeytin:
- Don olayında etkilenmesine karşın yazın kuraklığa dayanıklı. Zeytin ağacı 2 yılda bir ürün verir. Akdeniz ikliminde kışların ılık geçmesinden dolayı yetişir.
- Üretimin %55’i Ege bu bölgeyi, Güney Marmara, Akdeniz, Gaziantep izler.

Yerfıstığı:
- Akdeniz iklimine uyum sağlamış bir bitkidir. Bir kısmı çerez için üretilirken diğer bir kısmı da yağ elde etmede kullanılır.
- Üretim en çok Akdeniz %72 yapılır.

Soya Fasulyesi:
- Nem ve sıcaklık ister. Doğal yetiştirme ortamı Doğu ve Orta Karadeniz’in kıyı kesimidir. Buralarda çay ve fındık üretimi yapıldığı için en çok Akdeniz yetiştirilir.

Susam:
- Önemli üretim alanları, Ege, Akdeniz, Marmara’dır.

Haşhaş:
- Yağ, uyuşturucu madde ve ilaç sanayinde ham madde elde edilir. Doğal yetişme alanı geniştir. Ancak ekim alanı ve üretim miktarı devlet kontrolü altında yapıldığı için üretimi düşük ve belli bölgelerde yapılır.
- En çok İç Batı Anadolu bölümünde %56 Afyon, Kütahya, Uşak. Bolvadin’deki alkoloid fabrikalarında işletilir.

Keten – Kenevir:
- En fazla üretim Batı Karadeniz (Sinop, Kastamonu) yapılır.

Anason:
- Üretimi en fazla Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yapılır. Üretimin yarısı Burdur’dan elde edilir.

Gül:
- En fazla üretim Isparta çevresinde yapılır %90.

Çay:
- Sıcaklık farkları fazla olmayan, nemli, yağışlı iklim ile yıkanmış, kireçsiz toprak ister.
- Çayın %100’ü Doğu Karadeniz bölümünde (Çoruh Vadisi) karşılanır.
- Çay yapraklarında toplandıktan kısa bir süre sonra işlenmesi gerekir. Bu nedenle çay fabrikaları çay üretim alanlarının hemen yakınında yer alır.

Meyvecilik

Fındık:
- Nemli iklim, kış ılıklığı ve humuslu toprak ister. Don olayına karşı hassastır. %80’i Karadeniz (Ordu, Gümüşhane, Trabzon, Samsun) bölgesinde %20’lik kısmı ise Marmara bölgesinde İzmit çevresinde yetiştirilir.

Turunçgiller:
- Don olayında olumsuz etkilenir. En fala üretim Akdeniz %86 ve Ege bölgesinin kıyı kesiminde yapılır. Bunun dışında Güney Marmara ve Rize çevresinde dar bir alanda yetişme ortamı bulmuştur.

Muz:
- Alanya, Gazipaşa ve Anamur’da yetişir.

İncir:
- Soğuğa dayanıklı değildir. Akdeniz ikliminin görüldüğü yüksek olmayan yerlerde en iyi yetişme ortamı bulur.
- En çok Ege bölgesinde %78 üretilir. Sonra Akdeniz, Marmara ve Güney Doğu Anadolu bölgeleri gelir.

Antep fıstığı:
- İki yılda bir ürün verir. Sıcak ve kurak iklimi sever. Güney Doğu Anadolu %87 yetişir.

Elma:
- Soğuğa karşı dayanıklı ekim alanı çok yaygındır. Hemen hemen her bölgede yetişir. En fazla üretim Amasya, Niğde, Nevşehir, Konya, Tokat, Burdur, Isparta çevresinde yapılır.

Bölgelerimizde ön plana çıkan belli başlı ürünler:
- Marmara Bölgesi: Ayçiçeği, zeytin, şekerpancarı, mısır, pirinç.
- Karadeniz Bölgesi: Çay, fındık, mısır, pirinç, tütün.
- Ege Bölgesi: İncir, üzüm, haşhaş, pamuk, zeytin, tütün.
- Akdeniz Bölgesi: Seracılık, muz, turunçgil, sebzecilik, soya fasulyesi, mısır, yerfıstığı, gül.
- İç Anadolu Bölgesi: Buğday, arpa, mercimek, nohut, şekerpancarı, çavdar, yulaf, alma.
- Doğu Anadolu Bölgesi: Kayısı, arpa, çavdar, tütün, şekerpancarı.
- Güney Doğu Anadolu Bölgesi: Antepfıstığı, mercimek, pamuk, buğday, arpa, üzüm.