Ceyhun

Orta Asya'nın en uzun nehri.

Pliyosen Çağ'ında Aral Gölü etrafında yer kabuğunda hareketler sonuçunda yükselme ve alçalmalar olmuştur. Bu yer kabuğundaki değişiklikler (kaymalar) nehirlerin yataklarını oluşturmuş, böylece Ceyhun suları 150.000 yıl önce Aral gölüne ulaşmıştır.

Afganistan'da güney Pamir'den Pamir ve Piyanc adlarını alarak doğar. Daha kuzeyde Vahş kolunu aldıktan sonra Ceyhun adını alır. Tacikistan ve Kuzeydoğu Afganistan sınırı oluşturduktan sonra geniş bir delta ile Aral gölüne ulaşır. Eski SSCB'nin Orta Asya kesiminin en uzun ırmağı, Vahş ve Pyanc ırmaklarının birleşmesiyle oluşur. Kuzeybatı yönünde akarak Aral gölüne dökülen ırmak, Tacikistan ve Afganistan arasındaki sınırın bir bölümünü çizer. Uzunluğu 1.415 km'dir. Ama Doğu Pamirlerden doğan en uzun kolu Deya-yı Vahjır'ın kaynağından başlayarak ölçüldüğünde uzunluğu 2.540 km'ye ulaşır.