Sağlık coğrafyası

Sağlık coğrafyası, mekandan kaynaklanan tüm sağlık problemleri toplum, yer ve zaman yönleriyle inceleyen ve nedenlerini araştıran, hastalıkların önlenmesinde çözüm yöntemleri sunan, Beşeri coğrafyanın alt dalıdır. Sağlık coğrafyası disiplinlerarası çalışma konularından biridir. Genel olarak, sağlık ile ilgili konuların ve sorunların incelendiği ve araştırıldığı, bunların insanı etkileyen yönlerinin tartışıldığı ve varsa sorunlar için önerilerin dile getirildiği bir daldır.

Sağlık çalışmalarında önce veri toplanır. ikinci aşamada veriler düzenlenir ve daha sonra ise bunlar harita, grafik ve tablolara aktarılarak mekanda ve zamanda dağılış yapılır ve neden sonuç ileşkisi kurularak senteze ulaşılır.

Mesela bir hastalığın bir il bazında dağılışı veya ülke bazında dağılışı yapılır. Burada hastalığın yoğunlaştığı sahalara ayrıntılı olarak bakılır ve bunun olası nedenleri araştırılır.

Bir hastalığın belli bir alanda görülmesinde mekana bağlı nedenler şunlar olabilir: Fiziki sebepler:sıcaklık, yağış, rüzgar, enlem, basınç vb. Kimyasal sebepler; Arazideki kayaç yapısı, bileşimi, mineral yapı ve oranları. Biyolojik sebepler; ortamdaki mantarlar, asalaklar, mikroorganizmalar. Hidrografik sebepler: suyun yeterliliği, kirliliği.Beşeri sebepler, hastane eksikliği, doktor ve hemşire azlığı, yetersiz beslenme şartları, ekonomik sebeplerden; madende çalışma, endüstri kuruluşunda çalışmadan kaynaklanan hastalıklar. Bu işlemler yapıldıktan sonra kesin neden ortaya konur ve çözüm önerileri yapılır. Bu türden çalışmalar ülkemizde oldukça sınırlıdır.

Hipokrat'ın yazdığı Hava, Su ve Yer (M.Ö 400) kitabı Sağlık coğrafyası ile ilgili ilk kaynak kabul edilir. Türkiye'de henüz cumhuriyet ilen edilmeden, Milli Mücadele yıllarında konu ile ilgili araştırmalar başlamıştır. 'TMBM Hükümeti Sağlık Bakanlığı' 1922 başlayıp 1938 yılında bitirilen 22 kitaptan oluşan Türkiye'nin Sıhhi-i ve İçtimai Coğrafyası dizi kitabını hazırlatmıştır.

Türkiye'de yapılan bazı çalışmalar: Ege bölgesinde endemik guatrın incelenmesi (1977), sulardaki iyot miktarıyla guatır arasındaki ilişki (1982), asbest ve eriyonitin göğüs hastalıklarına tesiri (1987), Kırka'da Bor mineralinin halk üzerindeki etkisi (2002)