Obruk

Yer altı suyunun, karbondioksit ile birleşimi sonucu karbonik asit oluşur. Bu karbonik asit kireç taşının yoğun olduğu toprakları zamanla çözerek yer altında mağaralar oluşmasına neden olur, bir müddet sonra mağaranın üstünde bulunan toprak çöker işte bu çökme sonucu oluşan derin çukurlara obruk denir.Çözünebilir kayaçların bulunduğu bölgelerde yeryüzü boyut ve şekilleri çeşitlilik gösteren çok sayıda çöküntüyle doludur.

Obrukların çoğu iki şekilde oluşur. Birincisi alttaki eriyebilen kayaçlar topraktan sızan sularla çözünürler ve kayaç içinde bulunan doğal boşluklar genişler ve üzerlerinde bulunan toprakla doldurulurlar. Yer altı suyu kayacı çözmeye devam ettikçe toprak ortadan kalkar ve geride yamaç eğimi düşük, derinliği fazla olmayan çöküntüler bırakır. Komşu obruklar birleştiğinde ise çözünme vadileri denilen daha büyük, düzensiz, kapalı bir çöküntüler ağı oluşturur. Obruklar ayrıca bir mağara tavanının çökmesi sonucu dik kenarlı bir krater şeklinde de oluşur. Bu yolla oluşan obruklar özellikle nüfusun fazla olduğu bölgelerde ciddi bir tehlikedir.

Obrukların oluşması için karstik alanların bulunmasından başka şartlar da gereklidir. Yeraltı su seviyeleri farklı iki havza bulunmalı. Bu alanları daha yüksek bir eşik birbirinden ayırmalıdır. Havzaların yeraltı suları bu eşiğin altından akış göstermelidir. Tüm bu şartlar Obruk platosunda bir araya gelir. Tuz gölü havzası ile Konya ovası arasında Obruk platosu eşik durumundadır. Daha yüksek olan Konya yeraltı suyu platonun altından Tuz gölü havzasına doğru yeraltı akışı gösterir. Bu akışın oluşturduğu erime güncel obrukların oluşumunun başlıca sebebidir. Bu nedenlerden başka yerel fay hatlarının da obruk oluşumuna katkısı bulunur. Tuz gölünün güneybatısında bulunan fay Dikmen-Kolca obruklarının oluşum sebebidir.

Ülkemizin yeraltı sularının 3'te 1'ini barındıran Konya Havzası'nda 20'yi aşkın obruk bulunuyor. Bunlardan en meşhuru 300 m genişliği ve 145 m derinliğiyle Kızören obruğu. Merkez Karatay ilçesine bağlı Obruk kasabası da ismini ondan alıyor. Obrukların diğer bir özelliği de yazın ilk aylarında koyu lacivert ve yeşil olan renginin yaz ilerledikçe çivit mavisi, berrak bir renk alması. Meyil, Çıralı, Gökhöyük Obruk, Kuru obruk, Kangallı obruğu, Hamam obruğu Obruk platosunun diğer obruklarıdır. Obrukların yaygın olduğu diğer bir alan ise Antalyanın doğu kesimindeki Çimiköy platosudur. Burada 22 obruk belirlenmiştir. Mucur obruğu, Cennet ve Cehennem obrukları bilinen diğer obruklarımızdır[3].

Derinliği ve genişliği bir metreden yüzlerce metreye değişen bu oluşumların içi genellikle suyla doludur. İçindeki suyun derinliği ve berraklığı sebebiyle de bu obruklardan 7-8 tanesi su altı dalışları için uygun yerler.

Kızören Obruğu ulaşım: Konya-Aksaray yolu üzerinde Konya'ya 74 km mesafedeki Obruk Kasabası'ndan 5 km kuzeyde (Konya-Aksaray istikametinde solda).

Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF-Türkiye), Konya Kapalı Havzası'nın Akılcı Kullanımına Doğru adlı bir projeyi uygulamaya başladı.

Türkiye'deki obruklar listesi

Obruk adı Taban yükseltisi (m) Derinliği (m)
Kuru Obruk 992 48
Meyil Obruğu (göl düzeyi) 979 104
Ak Obruk 1079 75
Karain Obruğu (su düzeyi) 979 95
Hamam Obruğu 1029 46
Kızıl Obruk 984 91
Celal Obruğu 1020 20
Kurk Obruğu 1020 20
Yeni Opan Obruğu 1038 32
Yarım Obruk 1013 47
Derin Obruk 980 90
Fincan Obruğu 1020 55
Potur Obruğu 988 82
Kangallı Obruğu 998 62
Zincancı Obruğu 998 57
Çıralı Obruğu (göl düzeyi) 980 125
Yunus Obruğu 1008 32
Kayalı Obruğu 1030 25
Çifteler Obruğu I 998 75
Çifteler Obruğu II 1003 70
Cehennem Deresi Obruğu 1055 25
Dikmen Obruğu 990 95
Kızören Obruğu (göl düzeyi) 979 171
Karkın Obruğu 1024 56
Güvercinli Obruğu (göl düzeyi) 987.40 72
Berket İni Obruğu (su düzeyi) 1055 15