Türkiye’nin İklimi

Türkiye genel olarak orta kuşakta Akdeniz iklim sahasında yer alır. Bununla beraber ülkemizde özel konumun etkisiyle step, karasal, ılıman okyanus iklim gibi farklı iklim tipleri görülmektedir. Türkiye’de yer şekillerinin çeşitlilik göstermesi, yüksekliğin kısa mesafelerde değişmesi, farklı mevsim özelliklerinin aynı anda görülebilmesini ve iklimin çeşitlilik göstermesini sağlamıştır. Ülkemizde farklı iklim tiplerinin bir arada görülmesi bölgeler arasında; doğal bitki örtüsünün, tarım ürünlerinin, akarsu rejimlerinin, toprak türlerinin, nüfus yerleşme türlerinin, turizm faaliyetlerinin farklılaşmasına neden olmuştur.

Basınç ve Rüzgarlar
Basınç farkı ne kadar fazla ise rüzgarın şiddeti de o kadar fazladır. Basınç farkı için 1013 mb referans alıyoruz. Yani 1013’ün yukarısı yüksek basınca (YB), altındaki değerler ise alçak basınca (AB) girer. Türkiye’de rüzgarın en şiddetli olduğu yeler Çanakkale, Marmara’dır.
- AB (Alçak basınç): Rüzgarı sıcak/ılık. Oluştuğu yerlerde; hava bulutlu, kapalı ve yağışlıdır. Yükseltici dikey yönlü hava hareketi yapar (Hafif).
- YB (Yüksek basınç): Rüzgarı soğuk, serin. Oluştuğu yerde hava açık ve güneşli. Alçalıcı ve yatay hava akımı yapar.

Türkiye’deki basınç merkezleri
- Balkan YB: Süreklidir. En güçlü ve en etkili basınçtır ülkemizde. Kuru soğuk kışlar. Serin yazlar.
- Sibirya YB: Kış aylarında etkilidir. Kuru soğuk getirir. Kuru soğuk kışlar.
- Basra AB: Yazın etkilidir. G. Anadolu’da yaz mevsiminin aşırı kurak geçmesine neden olur. Bu basınç nem taşımaz.
- Azor YB: Süreklidir.
- İzlanda YB: Süreklidir.

Dip Not: Farklı yönlerden gelen akımlar nedeniyle cephesel yağışlar görülür.

Türkiye’de Esen Başlıca Rüzgarlar
- Kuzey sektörlü; Karayel, Yıldız ve Poyraz soğuk hava getirir.
- Güney sektörlü; Lodos, Kıble ve Keşişleme sıcak etki yapar.

Yer Şekillerinin Etkileri
Türkiye’de aynı anda 4 mevsimin yaşanabilmesinin nedeni yer şekilleridir. Türkiye’de yer şekillerinin çeşitlilik göstermesi ve kısa mesafelerde değişmesi, iklim koşullarının bölgeler arasında hatta bölge içinde farklılaşmasına neden olur.
- Yükseklik: Atmosferde yükseldikçe her 100 metrede 0,5 C° sıcaklık azalır. Türkiye ortalama yüksekliği fazla olan bir ülkedir. Batıdan doğuya yüksekliğin artması, sıcaklığın doğuya gidildikçe azalmasına Doğu Anadolu bölgesinde kış aylarının çok kar şeklinde olmasına, karın uzun süre yerde kalmasına, don olayının uzun süre görülmesine, tarım ürünlerinin daha geç olgunlaşmasına neden olur.
- Dağların uzanışı: Türkiye’de dağlar genellikle doğu – batı yönünde uzanır. Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde kıyıya paralel uzanan dağlar denizel etkilerin iç kesimlere sokulmasını engelleyerek kıyıda yağışı artırırken, iç bölgelerin karasallaşmasını, kıyı iç bölge arasında iklim farklılıklarının artmasına neden olmuştur.

Türkiye’de İklim Çeşitleri

1. Karadeniz:
- Karadeniz kıyılarında ve özellikle Doğu Karadeniz’de görülen ılıman her mevsim yağışlı iklimdir. En yağışlı mevsim sonbahar, en az yağış alan mevsim de ilkbahardır. Yağış rejimi düzenlidir.
- En fazla yağış Doğu Karadeniz özelikle Rize alır.
- Sıcaklık farkları nemlilikten dolayı azdır. Kışlar ılık, yazlar serindir.
- Doğal bitki örtüsü kışın yaprağını döken ağaçlar ile, yapraklarını dökmeyen iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır.
- Karadeniz bölgesinde yüksekliğe bağlı olarak bitki örtüsü kuşakları oluşturur. Dağların alt kesimlerinde geniş yapraklı, orta kesimlerde karışık, yukarı kesimlerde iğne yapraklı orman bulunur. Orman sınırının üzerinde Alpin çayırları bulunur.

2. Akdeniz:
- Kış sıcaklıkları ortalaması 0 °C üzerinde, yazlar sıcak ve kurak en yağışlı mevsim kıştır.
- Yağış rejimi düzensizdir. En fazla yağış kışın en az yağış yazın düşer.
- Doğal bitki örtüsü makidir.

3. Karasal:
- Kış sıcaklıkları 0 °C altına düşer. Kar erimeleri ile ilkbahar mevsimi daha yağışlıdır.

Türkiye’deki Yağış Rejimleri
- Rize: Sonbahar: %35, Kışın: %29, Yazın: %20, İlkbahar: %16 yağış alır.
- Konya: Sonbahar: % 19, Kışın: %28, Yazın: %15, İlkbahar: %38 yağış alır.
- İstanbul: Sonbahar: %27, Kışın: %36, Yazın: %16, İlkbahar: %21 yağış alır.
- Kars: Sonbahar: %18, Kışın: %16, Yazın: %35, İlkbahar: %31 yağış alır.
- Antalya: Sonbahar: %23, Kışın: %44, Yazın: %5, İlkbahar: %28 yağış alır.
- Şanlıurfa: Sonbahar: %17, Kışın: %54, Yazın: %3, İlkbahar: %26 yağış alır.