Türkiye’de Sanayi
Ham maddenin mamul ve yarı mamul
duruma getirilmesine faaliyetlerine üretil , üretim
tekniğine de nayi ya da endüstri
denir.
Üretim yerine ise büyüklüğüne göre atölye ya da fabrika adı
verilir. Bir ülkenin sahip olduğu atölye ve fabrika sayısı ile iş gücünün
burada istihdam edilme oranına göre
sanayileşme özelliği belirlenir. Bu özelliklere göre ülkeler sanayileşmiş veya sanayileşmemişülkeler şeklinde sınıflandırılır.
NE, NEREDE, NİÇİN?
Bugün ülkemizde hemen hemen tüm
sanayi kollarına rastlamak olanaklıdır.
Sanayi Dünya'da olduğu gibi ülkemizde de her yere eşit dağılmamıştır. Ülkemizdeki
sanayi tesisleri konumlarına göre şöyledir. Kuzeybatıda; İstanbul,
İzmit, Bursa, Sakarya,
Batıda; İzmir,
Aydın, Denizli, Manisa,
İç kesimlerde; Ankara, Eskişehir, Konya, Kayseri,
Güneyde;
Mersin, Adana, iskenderun, Gaziantep, Kahramanmaraş,
Kuzeyde;
Zonguldak, Karabük, Samsun,
Doğuda; Erzurum, Malatya ve Elazığ
Ülkemizde sanayinin belirli yörelerde
yoğunlaşmasında etkili olan faktörler aşağıda
belirtilmiştir.
Ham madde
Ülkemizde bazı yerleşim alanları, orada var olan ham madde kaynağına bağlı
olarak gelişen sanayi kolları ile özdeşleşmiştir.
Et ve süt üretiminde; Kars, Ağrı, Van, Diyarbakır, Şanlıurfa, Edirne, Bolu
Petrol rafinerisinde Batman
Unlu mamullerde; Konya, Karaman,
Ankara, Eskişehir
Konserve ve içecek
sanayiinde; İstanbul, Balıkesir, Çanakkale, izmir, Aydın
Pamuklu dokumada; Adana, Denizli, Aydın,
Gaziantep
İpekli dokumada; Bursa, İstanbul,
Adana
Tütün
sanayiinde; Samsun, İzmir, Manisa ve BitlisHalı,
kilim ve battaniye dokumacılığında;
Hereke, Bünyan, Sivas, İsparta, Uşak, Kula, Gördes, Milas, Gaziantep yerel ham madde kaynaklarına bağlı
olarak belirtilen sanayi kollarının
merkezi olmuşlardır.
Ulaşım
Türkiye'de sanayinin dağılışında
etkili olan diğer bir faktör de ulaşım koşullarıdır. Akdeniz ve Karadeniz kıyıları
boyunca uzanan dağlar ile ülkemizin doğusunda yükselti ve engebenin fazla olması, ulaşımı
olumsuz etkilediğinden sanayi gelişme olanağı bulamamıştır. Buna karşın ülkemizin batısında yer şekillerinin uygunluğu, üç tarafının
denizlerle çevrili olması ulaşımın, buna bağlı olarak da sanayinin gelişmesine
olanak sağlamıştır. Ülkemizin batı kesimlerinin sanayileşmesinde
istanbul ve İzmir limanlarının varlığı göz ardı edilemez. Bununla birlikte İskenderun
demir çelik fabrikasının, Samsun bakır işleme tesislerinin, İzmit,
izmir ve Mersin'deki petrol rafinerilerinin kuruluşunda
ulaşım koşullarının elverişliliği göz önüne alınmıştır.
Enerji Faktörü
Sanayi tesislerindeki makinelerin çalışabilmesi
için enerjiye ihtiyaç duyulur. Bu ihtiyaç büyük ölçüde
elektrik enerjisidir. Türkiye'de sanayi kuruluşlarının
ihtiyaç duyduğu elektrik enerjisi taş kömürü,
linyit, petrol doğal gaz, su gücü, rüzgâr gücü ve jeotermal santrallerden elde edilir. Bu nedenle sanayi tesislerinin
enerji kaynaklarına yakın olması tercih edilir. Örneğin Ereğli ve Karabük demir çelik fabrikaları taş kömürü yataklarının yakınına kurulmuştur
İklim
iklim koşullarının elverişliliği nedeniyle sanayi kıyılarımızda yoğunluk
kazanırken, elverişsiz iklim koşulları nedeniyle ülkemizin doğusunda sanayi tesisleri seyrektir.
Pazar
Pazar dışındaki tüm koşullar bir araya gelse bile tüketici
kitlesinin olmadığı bir yerde sanayi gelişemez.
Bu nedenle tüketici nüfusun fazla olduğu Bursa, Ankara, istanbul, İzmit
ve İzmir'de sanayi tesisleri daha yoğundur.
TÜRKİYE'DE ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
Sanayinin etkinliğini ve kentte düzenli yerleşmeyi sağlamak amacıyla, sanayi kuruluşlarının ulaşım, enerji, yakıt, su, ham madde gibi altyapı ve
gereksinmeleriyle ilgili kolaylıkları bir
arada bulunduran, özel olarak planlanan bölgelere
organize sanayi bölgesi adı verilir.
Organize sanayi bölgelerinin kuruluş amaçları arasında;
ﺇ
Sanayinin disipline edilmesi,
ﺇ
Kentlerin planlı gelişmesine katkıda bulunulması,
ﺇ
Birbirini tamamlayıcı ve birbirinin yan ürünlerini
üreten sanayi tesislerinin bir arada bulunmalarının sağlanması,
ﺇ
sanayinin az gelişmiş bölgelerde yaygınlaştırılması.
ﺇ
Sağlıklı, güvenilir bir alt yapı ve
ortak sosyal tesislerin kurulması,
ﺇ
Ortak arıtma
tesisleri kurularak çevre kirliliğinin önlenmesi yer alır.
0 yorum:
Yorum Gönder